INWESTOWANIE
Nadmierna pewność siebie to zjawisko występujące ze szczególną siłą wśród inwestorów. Oni bardziej niż członkowie innych grup wyolbrzymiają własne umiejętności i zaniżają znaczenie przypadku. Przeceniają swoją wiedzę, bagatelizują ryzyko i przeszacowują własne możliwości panowania nad sytuacją.
Kahneman opracował testy sprawdzające prawidłowość formułowanych przez inwestorów ocen prawdopodobieństwa. W tym celu Kahneman pyta uczestników badania o podanie przedziałów pewności. Daje im na przykład takie zadanie:
Postaraj się jak najlepiej oszacować wartość Dow Jones za miesiąc od dzisiaj. Następnie wskaż wysoką wartość tego indeksu, co do której masz 99 procent pewności( ale nie pewność całkowitą), że za miesiąc indeks jej nie przekroczy. Wskaż też niską wartość indeksu, co do której masz 99 pewności( ale nie więcej), że za miesiąc Dow Jones nie spadnie poniżej niej.
Jeżeli ktoś wykonał zadanie zgodnie z poleceniem, prawdopodobieństwo, że Dow Jones wykroczy poza wskazaną wysoką lub niską wartość szacunkową, wynosi 1 procent. Innymi słowy, inwestor powinien mieć 98-procentową pewność, że wartość indeksu zmieści się we wskazanym przez niego zakresie. Podobne eksperymenty prowadzi się w odniesieniu do stóp procentowych, stopy inflacji, cen akcji pojedynczych spółek itp.
Okazuje się, że niewielu inwestorów potrafi precyzyjnie wyznaczać przedziały pewności. Gdyby te przedziały były poprawne, faktyczne wyniki inwestycyjne nie mieściłyby się w tym zakresie tylko w 2 procentach przypadków. Tymczasem takie wyniki zdarzają się niemal w 20 procentach wypadków. Właśnie to zjawisko psychologowie nazywają nadmierną pewnością siebie. Gdy inwestor mówi, że jest czegoś pewien na 99 procent, prawdopodobnie powinien stwierdzić, że jest pewien na 80 procent. Sugeruje to, że ludzie przywiązują większą wagę do swoich prognoz, niż powinni. Co warte odnotowania, nadmierna pewność siebie zdecydowanie mocniej przejawia się u mężczyzn niż u kobiet, w szczególności w odniesieniu do własnych kompetencji w sprawach finansowych.
Co wynika z tych wszystkich badań? Nie ulega wątpliwości, że ludzie wyznaczają dla własnych prognoz zdecydowanie zbyt precyzyjne przedziały pewności. Wyolbrzymiają swoje umiejętności i zbyt optymistycznie patrzą w przyszłość. Te błędy poznawcze przejawiają się na giełdzie na kilka różnych sposobów.
36 # 1 marzec 2025